Katika dunia ya teknolojia ya kifedha, habari kuhusu sarafu za dijitali zinazotolewa na benki kuu (CBDCs) zimekuwa zikikua kwa kasi. Ingawa baadhi ya watu wanaona kama hatua ya maendeleo ya kifedha, wengine wamepiga kelele kuhusu hatari zinazoweza kujitokeza. Katika makala haya, tutaangazia upande wa giza wa CBDCs, na kwa nini baadhi ya wachambuzi wanaona wahusika wa kuanzisha sarafu hizi kama wahalifu wa kutisha. Pamoja na maendeleo ya haraka ya teknolojia, benki kuu duniani kote zinaangalia uwezekano wa kuanzisha sarafu zao za dijitali. Lengo kuu ni kujibu ongezeko la matumizi ya sarafu za kibinafsi kama Bitcoin na Ethereum, ambazo zimeonekana kama ushindani kwa mifumo ya kifedha ya jadi.
Hata hivyo, kama ilivyo na kila uvumbuzi wa kiteknolojia, kuna changamoto na hatari zinazohusiana na CBDCs. Wapinzani wa CBDCs wanasema kuwa moja ya hatari kubwa ni uwezo wa serikali kudhibiti harakati za fedha za raia. Kwa mfano, mfumo huu mpya unaweza kuruhusu serikali kufuatilia kila muamala wa kifedha. Hii inaweza kusababisha uvunjaji wa faragha na uhuru wa mtu binafsi. Wakati ambapo habari za kibinafsi zinavyokuwa na thamani kubwa, ongezeko la udhibiti wa serikali linaweza kuwa na matokeo mabaya.
Katika zama hizi za taarifa, watu wengi wanajitahidi kulinda faragha yao, na ikiwa CBDCs zitawapa serikali uwezo wa kuangalia kila kidogo katika maisha yetu ya kifedha, inaweza kuwa jambo la kutisha kwa mtu yeyote anayeamini katika uhuru wa kibinafsi. Aidha, kuna wasiwasi kuhusu uwezo wa CBDCs kutumiwa kama zana za ukandamizaji. Katika nchi ambazo udikteta umekita mizizi, mfumo huu unaweza kutumika kudhibiti raia, kwa mfano, kwa kuzuia ufikiaji wa fedha zao kwa sababu za kisiasa. Wakati ambapo mitandao ya kijamii na mawasiliano ya mtandaoni imethibitisha kuwa na nguvu katika kuhamasisha watu, sarafu za dijitali zinazodhibitiwa na serikali zinaweza kuwa silaha ya kuzuia sauti zinazopinga. Matukio ya hivi karibuni yanathibitisha wasiwasi huu.
Katika nchi kadhaa, tumeshuhudia serikali zikichukua hatua kali dhidi ya waandamanaji na vikundi vinavyopinga utawala. Ikiwa muundo wa CBDC utaruhusu serikali kuweza kudhibiti watu kiuhakika na kuzuia ufikiaji wa rasilimali, tunaweza kushuhudia kuongezeka kwa ukandamizaji. Mbali na hilo, kuna hofu kuhusu usalama wa mfumo wa CBDC. Kama mifumo mingine ya kidijitali, CBDCs hayatakuwa salama kwa kiwango chochote cha hatari ya cyber. Hata hivyo, kwa kuwa mfumo huu unategemea benki kuu, ikiwa kutatokea uvunjaji wa usalama, matokeo yake yanaweza kuwa makubwa zaidi.
Watumiaji wanaweza kupoteza fedha zao kwa urahisi, na serikali inaweza kuonekana kutokuwa na uwezo wa kulinda rasilimali za watu wake. Hali hii inaongeza wasiwasi wa umma na kushindwa kuaminika kwa mfumo wa CBDC. Hapo awali, dalili za jambo hili zimeonekana katika mifumo mingi ya kidijitali ambapo uvunjaji wa usalama umesababisha hasara kubwa. Ikiwa benki kuu itashindwa kulinda fedha zao, itakuwa vigumu kwa raia kuamini mfumo huu mpya. Kipindi cha kupitishwa kwa CBDCs kinahitaji kuwa makini.
Ikiwa mifumo hii itaanza kutumika kwa kukosekana kwa ufahamu wa kutosha kuhusu hatari zake, hatari zipya zinaweza kujitokeza. Watu wengi wanaweza kujikuta katika hali ngumu wanapojaribu kuelewa ni vipi mfumo huu unafanya kazi. Katika ulimwengu ambapo habari ni nguvu, ni muhimu kwa wananchi kutambua ni vipi CBDCs zinavyoweza kuathiri maisha yao ya kila siku. Hata hivyo, mara nyingi, mijadala kuhusu CBDCs inakuwa na maana chini ya mvuto wa teknolojia mpya, na watu wengi wanaweza kuyaacha masuala haya kuwa sawa kutokana na kukosa taarifa sahihi. Hii inaweza kusababisha mwamko wa umma uliochelewa ambao unaweza kuwa hatari kwa haki za kibinadamu na uhuru wa kifedha.
Ni dhahiri kwamba, ingawa CBDCs zinaweza kuleta manufaa kama vile urahisi wa kutekeleza muamala, kuna hofu kubwa kuhusu athari zake katika mfumo wa kifedha na jamii. Ni muhimu kwa jamii zote kuzingatia na kuanzisha mijadala pana kuhusu masuala haya ili kuhakikisha kwamba hatua zinachukuliwa kwa njia inayolinda uhuru wa kibinafsi pamoja na faragha. Katika ulimwengu wa leo, ambapo kila kitu kinategemea teknolojia, hatujapaswa kusahau umuhimu wa kuhakikisha kwamba maendeleo haya hayaharibu misingi ya uhuru wa kibinadamu. Tunaweza kuangalia mifano ya nchi zilizozaa CBDCs ili kuelewa athari zake, lakini bila hata hivyo, ni muhimu kuelewa kwamba ni jukumu letu sote kushiriki katika kujadili na kutafuta njia bora za kuhakikisha kuwa katiba na haki zetu zinadumu. Karibu na mikutano ya kimataifa na majadiliano ya sera, watunga sera wanapaswa kutoa nafasi kwa raia kujadili na kuelewa mapendekezo haya.
