Bei ya dhahabu yapiga rekodi mpya - je, inaweza kupanda zaidi? Katika mwaka wa 2024, soko la dhahabu limekuwa likionyesha mwelekeo wa kuvutia, huku bei ya dhahabu ikifikia kiwango cha rekodi ya dola 2,566 kwa onsi. Hili ni ongezeko la zaidi ya asilimia 20 kwa mwaka huu pekee. Wakati yote haya yanatokea, maswali yanajitokeza: je, bei hii ya dhahabu itaendelea kupanda? Nini kinaweza kuathiri mwelekeo huu wa soko? Sababu kuu nyingi zinazoeleza kuongezeka kwa bei ya dhahabu zinahusishwa na mabadiliko katika sera za kifedha nchini Marekani. Hapo awali, Benki Kuu ya Marekani (Federal Reserve) ilitangaza kuwa itakata viwango vya riba, na hali hii huwa inawafanya wawekezaji kuhamasika kununua dhahabu kama njia ya kujikinga dhidi ya hali mbaya ya uchumi. Katika mazingira ambapo viwango vya riba vinashuka, dhahabu inakuwa chaguo bora kwa sababu inahifadhi thamani yake bila kutoa riba yoyote.
Miongoni mwa nchi zinazoongoza katika ununuzi wa dhahabu ni Urusi na China, ambapo benki kuu za nchi hizo zinajitahidi kuhifadhi mali zao kwa ajili ya kukabiliana na mabadiliko katika uchumi wa dunia. Wakati huu, dhahabu inakuwa kimbilio kwa wale wanaotafuta uhakikisho dhidi ya mfumuko wa bei na hali ya kutokuwa na uhakika katika masoko mengine. Zaidi ya hayo, kuna kuongezeka kwa matumizi ya dhahabu katika sekta nyingine kama vile teknolojia ya nanolojia, tiba ya saratani, na hata katika kutibu malaria. Mabadiliko haya yanaongeza mahitaji ya dhahabu, na hivyo kuchangia kupanda kwa bei yake. Wataalamu wanakadiria kwamba hitaji hili linaweza kuendelea kukua, na hivyo kupelekea bei ya dhahabu kufikia kiwango cha juu zaidi.
Mara nyingi, wachambuzi wa masoko wanaangalia mwelekeo wa siasa za kimataifa na ukuaji wa uchumi ili kutathmini kama dhahabu itaendelea kupanda bei. Kwa mfano, hivi karibuni kumekuwepo na kutokuelewana katika eneo la Mashariki ya Kati na vita vinavyoendelea nchini Ukraine. Hali hizi zinawafanya wawekezaji wengi kutafuta dhahabu kama njia ya kujikinga. Dhahabu inachukuliwa kama mali ya salama wakati wa uhasama wa kisiasa na kiuchumi. Wakati mtazamo wa jumla wa uchumi unazidi kudorora, wanunuzi wa dhahabu wanakutana kwa wingi ili kulinda mali zao.
Wakati wa uchaguzi mkuu, kama vile vile uchaguzi wa rais wa Marekani mwaka 2024, wanunuzi wa dhahabu mara nyingi wanakuwa na wasiwasi. Katika ulimwengu wa kisasa ambapo mfumo wa siasa unabadilika kila wakati, thubutu ya kutokuwa na uhakika huongeza thamani ya dhahabu. Uchaguzi huu utakuwa na ushawishi mkubwa kwa soko la dhahabu, na wengi wanatarajia mabadiliko katika sera za kifedha kulingana na matokeo ya uchaguzi. Katika utabiri wa baadaye, benki ya UBS inakadiria kwamba bei ya dhahabu inaweza kufikia kiwango cha dola 2,600 ifikapo mwisho wa mwaka huu, huku Goldman Sachs ikitarajia kufikia dola 2,700 mapema mwaka ujao. Haya yanategemea mabadiliko katika sera za riba na ununuzi wa dhahabu kutoka kwa nchi zinazoibuka kiuchumi.
Iwapo hii itatokea, basi mwendo wa mwelekeo wa soko huenda ukaimarika zaidi. Pamoja na mwelekeo mzuri wa soko, hata hivyo, kuna hatari ya kutetereka. Kila mwaka, wakati wa likizo, soko linaweza kushuhudia mabadiliko makubwa ya bei kutokana na kupungua kwa wingi wa biashara. Kwa hivyo, wale wanaotaka kuwekeza katika dhahabu wanapaswa kuwa waangalifu na kutambua kwamba soko linaweza kuwa na mabadiliko ya ghafla. Ni njia gani za kuwekeza katika dhahabu? Kuna njia tatu kuu za kupata uwasilishaji wa dhahabu.
Kwanza, unaweza kuwekeza moja kwa moja katika dhahabu kupitia bidhaa za kiviwanda kama vile ETF (Exchange-Traded Funds). Mfumo huu unawapa wawekezaji fursa ya kumiliki sehemu ya dhahabu bila ya kuhitaji kuwa na vifaa halisi vya dhahabu. Njia ya pili ni kuwekeza katika kampuni zinazochimba dhahabu, kwa mfano, kwa kununua hisa za kampuni hizo au kufungua mfuko wa uwekezaji wa dhahabu. Hatimaye, unaweza pia kununua dhahabu halisi kama vile dhahabu ya bar au sarafu. Wataalamu wa uwekezaji wanashauri kuwa ni vyema kuwa na asilimia 5-10 ya kipato chako kikiwa katika dhahabu ili kusaidia kuboresha uwiano wa uwekezaji kwenye mchanganyiko wa mali.
Hii ni sawa na kiasi utakachoweza kuwa nacho kwenye akiba. Dhahabu na akiba zote hutoa kinga na uwezo wa kuchangia ukuaji wa mali na usalama wa fedha zako katika mazingira ya kiuchumi yasiyo na uhakika. Katika kumalizia, bei ya dhahabu imefikia kiwango cha rekodi na hali hii inategemea mabadiliko ya sera za kifedha, ununuzi kutoka kwa benki kuu, pamoja na hali mbaya ya kisiasa. Wakati kuna uwezekano wa kuendelea kwa mwelekeo mzuri, pia kuna hatari za kutetereka. Hivyo, ni muhimu kwa wawekezaji kuwa na uelewa wa kina kuhusu masoko haya kabla ya kufanya uamuzi wowote wa uwekezaji.
Dhahabu bado inabaki kuwa chaguo bora kwa wale wanaotafuta kinga katika nyakati za machafuko ya kiuchumi na kisiasa. Je, tutaweza kushuhudia bei ya dhahabu inaelekea juu? Ni swali ambalo litabakia kuwa maarufu kwa miaka ijayo.
