Katika mwaka wa 2023, Wamarekani walikumbana na kiwango cha kutisha cha udanganyifu wa fedha za kidijitali, ambapo jumla ya zaidi ya dola bilioni 5.6 zilipotea kutokana na tuhuma za udanganyifu wa mcryptocurrency. Ripoti kutoka kwa Ofisi ya Uchunguzi wa Shirikisho (FBI) inaonyesha ongezeko la asilimia 45 ya matukio ya udanganyifu huu ikilinganishwa na mwaka uliopita. Taarifa hii inakuja wakati ambapo matumizi ya cryptocurrency yanaongezeka katika eneo la kifedha, huku wahalifu wakitumia mbinu mbalimbali za kisasa kuwapata waathirika. Ripoti hiyo ilichapishwa huku FBI ikisema kuwa idara yake ya Kituo cha Kulalamika kwa Uhalifu wa Mtandao (IC3) ilipokea karibu malalamiko 70,000 mwaka huu, yanayohusiana na udanganyifu wa kifedha unaoendeshwa na teknolojia ya mtandao, hasa katika sarafu maarufu kama Bitcoin na Ether.
Hii ni ishara ya wazi kwamba, wakati watu wanakuwa na shauku kubwa kuhusu uwekezaji katika cryptocurrency, wahalifu pia wanatoa mbinu mbalimbali za kijasusi kufanya udanganyifu huo kuwa rahisi zaidi. Katika ripoti hiyo, udanganyifu wa uwekezaji umekuwa aina ya udanganyifu inayoripotiwa zaidi, ukiwa na hasara ya takriban dola bilioni 3.9. Hali hii inafanya watu wengi kuwa na wasiwasi, hasa katika kipindi ambapo uwekezaji katika mali za kidijitali umekuwa wa kuvutia kwa vijana na watu wenye mwelekeo wa kiteknolojia. Mkurugenzi wa FBI, Christopher Wray, alizungumzia kwa ukali kuhusu ongezeko la udanganyifu unaowalenga wawekezaji wa cryptocurrency.
Aliwasihi watu kuwa makini na kuripoti shughuli yeyote isiyo ya kawaida kupitia tovuti ya IC3, akisisitiza kwamba taarifa hizo ni muhimu kwa ajili ya kufuatilia vitisho vinavyotokea. Wray alisema, "Udanganyifu unaowalenga wawekezaji wanaotumia cryptocurrency unashamiri kwa kiwango cha juu na kwa ufundi zaidi." Wahalifu wanatumia mbinu mbalimbali ili kuwashawishi waathirika, ikiwa ni pamoja na udanganyifu wa msaada wa teknolojia, udanganyifu wa mapenzi na udanganyifu wa kujifananisha na serikali. Mbinu hizi mara nyingi hutumia hisia za waathirika na haraka ya kupata faida ili kujenga uaminifu. Kwa mfano, mtu anaweza kupigiwa simu na mtu anayejifanya kuwa mtaalamu wa teknolojia akimshawishi kwa huduma za uwekezaji, au mpenzi wa mtandaoni ambaye anaonekana kuwa na nia ya wazi.
Ili kukabiliana na kuongezeka kwa udanganyifu huu, FBI ilianzisha Idara ya Mali za Kijamii ( Virtual Assets Unit - VAU) mwaka 2022. Kitengo hiki kinajumuisha wataalam wa cryptocurrency na hutoa mafunzo ya juu katika uchambuzi wa blockchain na kukamata mali za mtandaoni. VAU pia inahusika katika kuratibu uchunguzi na kukuza ushirikiano kati ya vyombo vya sheria vya shirikisho, jimbo, na vya kimataifa. Watu binafsi wanahimizwa kuwa waangalifu kwa kutumia vidokezo vya FBI ili kuzuia kuwa wahanga wa udanganyifu wa cryptocurrency. Kwanza, watu wanapaswa kuwa na shaka kuhusu simu zisizohitajika.
Ikiwa mtu anapiga simu akijifanya kuwa mtu maarufu, ni vyema kumaliza simu hiyo na kuthibitisha nambari hiyo kwa njia nyingine. Pili, linapokuja suala la taarifa binafsi, washauri wanapashwa kutopeana taarifa hizo bila kuthibitisha utambulisho wa mpiga simu. Aidha, wazazi, walezi, na vijana wanapaswa kufanya utafiti wa nguvu kuhusu fursa za uwekezaji. Wakati wa kuangalia kwenye mitandao ya kijamii, ni muhimu kuwa waangalifu na matoleo kutoka kwa wageni, hasa yale yanayoonekana kuwa na ahadi kubwa za faida bila hatari yoyote. Wahalifu mara nyingi wanatengeneza tovuti ambazo zinafanana kwa karibu na zile za taasisi za kifedha halali, na hivyo ni vigumu kwa mtu wa kawaida kutofautisha kati ya tovuti halisi na za udanganyifu.
Kuhusiana na programu za simu, FBI inawashauri watu kudownload programu tu kutoka vyanzo vinavyoaminika. Kuwa makini na maombi yanayoombwa kupata taarifa nyeti na kuhakikisha kuwa mtu anatumia tu teknolojia iliyoaminika. Wakati mwingine, hisia za waathirika zinawafanya kuwa wanyonge na kudanganywa na miradi ya udanganyifu, hivyo ni muhimu kutimiza kauli mbiu ya "ikiwa kama inasikika kuwa nzuri kupokea, kwa kawaida ni hivyo." Wakati udanganyifu wa cryptocurrency unavyozidi kuwa wa kawaida, ripoti hii ya FBI inashiriki ujumbe muhimu wa kuwaonya watu. Waathirika au wale wanaoshuku kuwa kuna shughuli za udanganyifu wanahimizwa kuripoti matukio hayo kwenye tovuti ya IC3, kusaidia kulinda wengine kutokana na kudanganywa na mbinu hizi zinazoongezeka.
Kwa kuzingatia ongezeko hili la udanganyifu, ni wazi kwamba kuna haja ya kuongeza elimu na uhamasishaji kwa umma kuhusu jitihada za kuepusha udanganyifu katika kifedha. Hali hii inahitaji ushirikiano kati ya vyombo vya sheria, mashirika ya kifedha, na jamii ili kuweza kutafuta utatuzi wa kudumu dhidi ya uhalifu huu wa mtandao. Kila mtu ana jukumu la kuhakikisha kuwa anajulikana na hatua zinazoenda sambamba na teknolojia, hasa katika ulimwengu wa sarafu za kidijitali. Tukiwa na maarifa, tunaweza kujilinda na wahalifu ambao wanajaribu kuchukua faida ya hamu yetu ya kujifunza na kuwekeza.
