Katika ulimwengu wa biashara, makosa ya kibinadamu yanaweza kuwa na madhara makubwa, na kipindi cha hivi karibuni kimeonyesha wazi jinsi makosa madogo yanavyoweza kuleta machafuko makubwa. Tukio la "Fat Finger" linalohusishwa na benki kubwa ya Citigroup lilichochea janga la kiuchumi barani Ulaya, na hivyo kufungua mjadala mzito kuhusu usalama wa mifumo ya kibiashara na umuhimu wa kuzingatia tahadhari zinazotolewa. Mnamo tarehe 2 Mei 2022, soko la hisa la Ulaya lilikabiliwa na mkasa mkubwa wa kifedha ambao ulisababisha kushuka kwa ghafla kwa bei za hisa. Hiki kilikuwa kipindi cha sherehe Barani Uingereza, na kwa hivyo wengi walikuwa likizoni. Hata hivyo, mmoja wa wafanyakazi wa Citigroup katika ofisi ya London alifanya makosa makubwa ya kuingiza data, ambao ulisababisha mauzo ya hisa yasiyo ya kawaida kwa kiasi kikubwa.
Kinyume na matarajio, kitendo hiki kilisababisha “flash crash” ambao ulidumaza soko na kuathiri biashara nyingi. Makosa haya yalipokelewa kwa hasira kutoka kwa wadau mbalimbali wa kibiashara. Kulikuwa na ripoti za kwamba mfanyakazi huyu wa Citigroup alijua vyema kwamba alikuwa anafanya makosa, lakini alikosa kuzingatia vitambo vingi vya onyo vilivyokuwa vinatolewa na mifumo ya kielektroniki ya benki. Katika masaa machache, maelfu ya hisa ziliuzwa kwa bei ya chini kuliko ilivyopangwa, na bei za hisa za makampuni kadhaa ziliporomoka kwa kiwango kisichotarajiwa. Hali hii ilitangazwa rasmi na vyombo vya habari vingi, ikiwemo vyombo vikubwa vya habari vya kifedha vilivyoeleza kwa undani jinsi tukio hili lilivyotokea.
Idara ya Usalama wa Fedha nchini Uingereza ilifungua uchunguzi wa tukio hili. Walihitaji kufahamu ni vigezo vipi vilivyosababisha makosa hayo ya kibinadamu na kwa nini mifumo ya tahadhari ilishindwa kutoa matokeo yanayohitajika ili kuzuia hasara. Utafiti huo ulionyesha kuwa kulikuwa na pengo kubwa kati ya mifumo ya kielektroniki ya benki na maamuzi ya kibinadamu. Katika ulimwengu wa haraka wa biashara wa kisasa, makosa haya yanaweza kuonekana kuwa ya kawaida, lakini athari zake ni kubwa sana. Citigroup ililazimika kukabiliana na hasara ya kifedha kutokana na tukio hili.
Kama sehemu ya adhabu, benki hiyo ililazimika kulipa faini ya Dola milioni 78, sawa na euro milioni 72. Hii haikuwa tu faini ya kifedha bali pia ilileta aibu kubwa kwa benki hiyo, ambayo inajivunia kuwa mmoja wa watoa huduma wakuu wa kifedha duniani. Faini hii ilikuwa onyo kwa taasisi nyingine za kifedha kuhusu umuhimu wa kuwekeza katika usalama wa mifumo yao na kutoa mafunzo bora kwa wafanyakazi wao. Miongoni mwa maswali yaliyoulizwa sana ni jinsi benki za kifedha zinavyoweza kuzuia makosa kama haya katika siku zijazo. Wizara ya Fedha ya Uingereza ilitangaza kuwa itafanya mabadiliko katika sheria na kanuni kuanzia sasa ili kuimarisha uanzishaji wa mifumo madhubuti ya tahadhari.
Aidha, watoa huduma wa fedha wamewasihi kuzingatia mitindo ya biashara mbalimbali, kuongeza uelewa wa wafanyakazi kuhusu hatari na umuhimu wa utendaji mzuri. Wakati tukio hili linafunua matatizo makubwa katika sekta ya kifedha, pia linatoa nafasi kwa wadau wa soko kufikiria upya sera zao za usimamizi wa hatari. Benki na taasisi za kifedha zinaweza kufaidika na kujifunza kutokana na makosa haya ili kuboresha mifumo yao na kuongeza ufanisi wa kudhibiti hatari. Katika ulimwengu wa biashara, ni rahisi kubaini matatizo, lakini njia bora ya kuzuia ni kuchukua hatua za mapema na kutekeleza mabadiliko yanayohitajika. Wakati wa tukio hili, taswira ya soko la hisa pia ilionyesha udhaifu wa kujiandaa kwa mambo yasiyotarajiwa.
Wadau wengi walilazimika kufanya tathmini mpya ya uwezo wa soko kushughulikia majanga kama haya. Vice President wa Citigroup alieleza kuwa benki hiyo itafanya marekebisho yaliyohitajika kuhakikisha kwamba makosa kama haya hayawezi kurudiwa. Hii ni muhimu ili kuimarisha uaminifu wa wateja na kudumisha nafasi yao katika soko. Ingawa tukio hili lilitokea miaka miwili iliyopita, maswali yanaendelea kuhusu jinsi soko la kifedha linavyoweza kujiandaa kukabiliana na changamoto kama hizi. Ni wazi kuwa mabadiliko yanahitajika ili kuhakikisha kuwa makampuni ya fedha yanaweza kuvuka changamoto zozote.
Pia kuna muhimu wa kuzingatia umuhimu wa teknolojia katika biashara, lakini pia kuzingatia kijamii na kiuchumi katika hatua zao. Kuhakikisha kwamba wafanyakazi wanapokea mafunzo sahihi na kwamba mifumo ya kielektroniki inafanya kazi vizuri ni vitu vya msingi katika kuzuia makosa kama haya. Benki nyingi zimeanza kutekeleza programu za mafunzo ya mara kwa mara kwa wafanyakazi wao ili kuwawezesha kuelewa changamoto zinazokabili sekta hiyo. Hata hivyo, bado kuna kazi kubwa inayohitajika katika kuhakikisha kuwa kila mmoja anawajibika kwa majukumu yao. Kwa kumalizia, tukio la "Fat Finger" linalohusiana na Citigroup linaweza kuwa fundisho muhimu kwa sekta ya fedha.
Ni kiongozi wa tasnia kuweka viwango vya usalama na kuzingatia umuhimu wa ufanisi wa mfumo wa kuzuia hatari. Huu ni wakati wa mawazo mapya na marekebisho ili kuhakikisha kuwa makampuni ya kifedha yanaweza kukabiliana na changamoto zinazokuja. Ni wazi kuwa ulimwengu wa biashara ni wa ngazi nyingi na unahitaji uangalifu wa hali ya juu ili kuhakikisha usalama wa masoko na wateja.
