Brexit ni neno ambalo limekuwa likitajwa sana katika miaka ya hivi karibuni, likihusishwa na mchakato wa Uingereza kuondoka katika Umoja wa Ulaya (EU). Huu ni mchakato ambao umeleta mabadiliko makubwa katika siasa, uchumi, na jamii ya Uingereza pamoja na nchi za Umoja wa Ulaya. Katika makala hii, tutachunguza maana ya Brexit, sababu zilizosababisha Uingereza kuondoka EU, na athari zake kwa Uingereza na dunia kwa ujumla. Kabla ya kuingia ndani ya maelezo, ni muhimu kuelewa nini hasa Brexit inamaanisha. Neno "Brexit" linatokana na maneno "Britain" (Uingereza) na "exit" (kuondoka).
Hii inaonyesha uamuzi wa Uingereza kujitoa kutoka katika umoja wa kisiasa na kiuchumi wa nchi za Ulaya. Mchakato huu ulianza rasmi baada ya kura ya maoni iliyofanyika mnamo Juni 23, 2016, ambapo Wana Uingereza walipiga kura kuamua kama waendelee kuwa sehemu ya EU au la. Matokeo ya kura hiyo yalikuwa ya kushangaza, ambapo asilimia 51.9 ya wapiga kura walipendelea kutoka EU, huku asilimia 48.1 wakiunga mkono kuendelea na ushirikiano.
Sababu za Uingereza kuondoka EU ni nyingi na tofauti. Kwanza, kuna wasiwasi mkubwa kuhusu uhamiaji kutoka nchi za Ulaya. Wanaopinga EU walihisi kuwa uhamiaji ulikuwa ukisababisha ongezeko la shindikizo kwenye huduma za jamii, kama vile afya na elimu. Wao walitaka Uingereza iwe na uwezo wa kudhibiti mipaka yake na kuamua ni watu gani wanaoruhusiwa kuingia nchini. Pili, kuna masuala ya kiuchumi.
Watu wengi walihisi kuwa Uingereza ilikuwa ikilipa fedha nyingi kwa EU bila ya faida kubwa kurudi. Watu hao waliona kwamba kuondoka EU kungeweza kuruhusu Uingereza kuwekeza rasilimali zake kwa ajili ya maendeleo ya ndani na kufanya biashara kwa urahisi na nchi nyingine bila ya vikwazo vya EU. Tatu, kuna wasiwasi kuhusu mkataba wa biashara. Wanaopinga EU walihisi kuwa sheria na taratibu zinazotolewa na EU ziliathiri uhuru wa Uingereza wa kibiashara. Wao walitaka nchi yao iwe na uwezo wa kutunga sheria zake mwenyewe bila ya kuingiliwa na EU.
Baada ya kura hiyo ya maoni, Uingereza ilianza rasmi mchakato wa kuondoka EU mnamo Machi 29, 2017, kwa kuwasilisha barua ya taarifa kwa Rais wa Baraza la Ulaya, Donald Tusk. Mchakato huu wa Brexit umekuwa na changamoto nyingi, ikiwa ni pamoja na muktadha wa kisiasa, mazungumzo na EU, na mtengo wa mwisho wa kuondoka. Athari za Brexit zimekuwa kubwa sana, ikiwa ni pamoja na mabadiliko katika siasa za ndani za Uingereza. Wakati wa mchakato wa Brexit, nchi ilikumbana na changamoto nyingi za kisiasa, ikiwa ni pamoja na mizozo ndani ya chama cha Conservative, ambacho kimekuwa kikiongoza serikali. Waziri Mkuu wa wakati huo, Theresa May, alipata wakati mgumu katika kujaribu kupata muafaka wa juhudi za kuondoka, na hatimaye alilazimika kujiuzulu mwaka wa 2019.
Kuchukua mkondo wa mabadiliko, Boris Johnson alichukua nafasi ya Theresa May kama Waziri Mkuu na kuahidi kumaliza mchakato wa Brexit. Hatimaye, mnamo Januari 31, 2020, Uingereza ilitangaza rasmi kuondoka EU, ikawa nchi ya kwanza katika historia ya EU kufanya hivyo. Baada ya kuondoka, Uingereza ilianza mchakato wa kujenga mahusiano mapya ya biashara na nchi nyingine. Hata hivyo, mchakato huu haukuwa rahisi. Uendeshaji wa biashara kati ya Uingereza na EU ulikumbwa na vizuizi vipya, kama vile ukaguzi wa mipakani na tozo mpya.
Hali hii imekuwa na athari kubwa katika uchumi wa Uingereza, ikiwa ni pamoja na kuongezeka kwa gharama za biashara na changamoto za ukosefu wa ajira. Aidha, Brexit imeathiri uhusiano wa Uingereza na nchi za Ulaya. Kuna wasiwasi kuwa kuondoka kwa Uingereza kutaathiri ushirikiano katika masuala ya usalama, mazingira, na biashara. EU imejizatiti kushirikiana na Uingereza, lakini wakati huohuo inataka kuonyesha kwamba kuwepo na matokeo mabaya kwa nchi yoyote inayotaka kujitoa. Licha ya changamoto na matatizo, wafuasi wa Brexit wanaendelea kuamini kwamba uamuzi wao ulikuwa sahihi.
Wanaamini kuwa Uingereza sasa ina uhuru wa kufanya maamuzi yake mwenyewe bila kuingiliwa na EU, na kwamba nchi inaweza kuunda sera za kimaendeleo zinazohitajika zaidi. Uchumi wa Uingereza umeathirika pakubwa tangu kuondoka EU na COVID-19. Uamuzi wa kuondoka umekuwa na athari za kudumu katika sekta mbalimbali, hasa zile zinazotegemea biashara na ushirikiano wa kimataifa. Katika mwaka wa kwanza baada ya Brexit, Uingereza ilipata hasara ya ajira katika sekta ya usafirishaji, biashara, na utalii. Matokeo ya Brexit yanaonekana sio tu ndani ya mipaka ya Uingereza, bali pia katika mjadala mpana wa ushirikiano wa kimataifa.
