Katika miaka ya hivi karibuni, Ethereum imekuwa katikati ya mapinduzi makubwa katika ulimwengu wa blockchain. Hasa, teknolojia za Layer 2 kama vile rollups zimechukua jukumu muhimu katika kuboresha ufanisi wa mtandao huu, lakini mabadiliko haya hayawezi kuwa bila changamoto zake. Katika makala hii, tutachunguza jinsi rollups za Layer 2 zinavyoweza kusaidia kupunguza gharama za matumizi ya Ethereum, lakini pia tutangazia hatari ambazo zisizozingatiwa zinaweza kuja pamoja na maendeleo haya. Mwaka 2021, Ethereum ilikumbana na matatizo mengi ya kuhimili mzigo kutokana na ongezeko la shughuli za biashara, haswa katika sekta ya DeFi (Federation of Finance Decentralized) na NFTs (Non-Fungible Tokens). Gharama za gesi zilipanda kwa kiwango kisichoweza kudhaniwa, na kuifanya kuwa ngumu kwa watumiaji wa kawaida kufanya shughuli ndogo.
Hapa ndipo rollups za Layer 2 zinapokujia. Rollups ni teknolojia inayojumuisha kukusanya na kuyakusanya maneno ya muamala katika ngazi ya pili, kisha kutuma muamala huo kwenye blockchain kuu ya Ethereum. Hii inamaanisha kwamba badala ya kuhifadhi habari nyingi kwenye blockchain kuu, ambapo kila muamala unahitaji kuthibitishwa separatlly, rollups zinapaswa kutuma taarifa hizo kwa pamoja, hivyo kupunguza gharama za gesi na kuongeza kasi ya muamala. Kuna aina mbili za rollups, za kwanza ni zk-rollups (zero-knowledge rollups) na za pili ni optimistic rollups. Zk-rollups hutumia ushahidi wa sifuri maarufu kujithibitisha kuwa muamala umefanywa kwa usahihi bila kutoa maelezo ya muamala huo.
Hii inamaanisha kuwa usalama wa mtandao unahifadhiwa kwa kiwango cha juu, na gharama zinazohusiana na muamala hupungua. Kwa upande mwingine, optimistic rollups hutegemea dhana kwamba muamala ni sahihi isipokuwa itathibitishwe vinginevyo. Hali hii inaruhusu kasi kubwa ya muamala, lakini pia inachangia hatari fulani za udanganyifu au makosa ambayo hayakugundulika kwa haraka. Ili kuelewa ni jinsi gani rollups za Layer 2 zinavyoweza kusaidia kupunguza gharama, ni muhimu kuangalia mifano halisi ya jamii zinazozitumia. Watu wengi wanatumia DeFi kama Uniswap na Aave, lakini wakati ambapo gharama za gesi zimefikia viwango vya juu, wengi wamejikuta hawawezi kufanya biashara.
Hivi karibuni, baadhi ya majukwaa haya yamehamia kwenye matumizi ya rollups za Layer 2, na kufanya mabadiliko makubwa katika gharama na kasi ya muamala. Kutokana na matumizi ya rollups, watumiaji sasa wanaweza kufanya biashara kwa gharama ndogo kuliko zile walizokumbana nazo hapo awali. Pamoja na faida hizo, ni muhimu pia kutambua kwamba hatari zinazohusiana na rollups zinaweza kuwa kubwa zaidi kuliko inavyoonekana mwanzoni. Kwa mfano, katika matumizi ya optimistic rollups, kuna uwezekano wa mashambulizi ya udanganyifu. Katika hali ambapo muamala wa udanganyifu unafanyika, itachukua muda ili kugundua na kuthibitisha kuwa muamala huo ulikuwa wa uongo.
Hii inamaanisha kuwa, kwa muda fulani, mtandao unaweza kuwa katika hatari kutokana na hali hiyo. Pia, kumekuwa na masuala mengine yanayohusiana na uaminifu wa majukwaa yanayotumia rollups. Wakati teknolojia inakua kwa kasi, bado kuna mapungufu katika usalama na uaminifu. Iwapo mtumiaji atakumbwa na matatizo yanayohusiana na rollup, kupata suluhu sahihi inaweza kuwa ngumu, na matokeo yake ni kuweza kupoteza mali zao. Kuhakikisha kwamba jukwaa ambalo linatumia rollup lina ulinzi mzuri na ni la kuaminika, ni jukumu la kila mtumiaji.
Aidha, kuongezeka kwa matumizi ya rollups kunaweza kuleta changamoto katika kudhibiti mtandao wa Ethereum. Ikiwa wataalamu na wat developers hawatakuwa makini, kuna uwezekano mkubwa wa kutokea mapungufu ambayo yanaweza kuathiri mtandao mzima. Ni muhimu kwa jamii ya watengenezaji na watoa huduma kuungana ili kuimarisha usalama wa teknolojia hii na kuhakikisha kwamba inaendelea kuwa na faida kwa watumiaji wote. Maendeleo ya rollups yanaweza kuonekana kama suluhisho la muda mfupi kwa matatizo ya ukubwa wa mzigo na gharama za gesi kwenye mtandao wa Ethereum. Hata hivyo, ni dhahiri kuwa hatari nyingi zinazohusiana na teknolojia hii hazikupewa kipaumbele cha kutosha.
Kwa hivyo, kabla ya kuhamia kwenye rollups, watumiaji wanapaswa kuwa na maarifa ya kutosha kuhusu jinsi teknolojia hii inavyofanya kazi na jinsi inavyoweza kuathiri usalama wa mali zao. Ni wazi kwamba rollups za Layer 2 zina uwezo wa kubadilisha mchezo katika ulimwengu wa Ethereum. Zinaweza kufungua milango mpya ya fursa kwa watumiaji na kuleta mabadiliko makubwa katika jinsi gani tunaweza kufanya biashara na kutumia Ethereum. Hatahivyo, ni muhimu kukumbuka kwamba teknolojia hii si isiyokuwa na hatari. Watumiaji wanapaswa kuwa wametayarishwa kujifunza jinsi ya kutumia rollups kwa usalama, kwa sababu hatari zipo, na zinaweza kuathiri mtu mmoja mmoja kama sio jamii nzima ya Ethereum.
Kwa kuzingatia maendeleo haya, ni wajibu wa kila mmoja kujisajili na kuendelea kujifunza juu ya mabadiliko haya ya kiteknolojia. Kutambua fursa na hatari ni muhimu ili kuhakikisha kuwa teknolojia ya Ethereum na rollups inabakia kuwa na manufaa na salama kwa kila mtumiaji. Katika ulimwengu wa blockchain, maarifa ni nguvu, na kuwa na uelewa wa kina wa rollups kunaweza kumuwezesha mtumiaji kufanya maamuzi bora na salama katika safari yake ya kidijitali. Kwa hivyo, ujumbe ni wazi: teknolojia hii inaweza kuwa na faida kubwa, lakini uelewa wa hatari unapaswa kuwa sehemu ya mchakato wa kujifunza kwa watumiaji wote.
