Katika karne ya 21, changamoto zinazowakabili wakimbizi na wahamiaji zimekuwa kubwa zaidi kuliko wakati mwingine wowote. Miongoni mwa masuala yanayoleta wasiwasi ni mchakato wa deportation ya lazima, ambapo wahamiaji wanarudishwa katika nchi ambazo wanaweza kukabiliwa na hatari kubwa. Hali hii imekuwa ikijitokeza sana kwa wakimbizi wa Kysiria, ambao wanakabiliwa na hatari kubwa wanapojaribu kurudi nyumbani. Kundi la wanaharakati wa haki za binadamu hivi karibuni limeizindua pendekezo la dharura kwa Umoja wa Ulaya, kuwataka kusitisha deportation za watu wanajaribu kukimbia vurugu na mateso nchini Syria. Katika nchi za Kipro na Lebanon, wakimbizi wa Kysiria wanakabiliwa na unyanyasaji wa kimwili na kiakili, na wengi wao wanarudishwa kwa nguvu huko Syria.
Sawa na mambo yanavyoendelea, Sawsan Abou Zainedine, mkuu wa shirika la Madaniya, alisisitiza kuwa “wakimbizi wanageuka kuwa malengo ya chuki na ubaguzi, huku wakikumbana na ukatili wa aina mbalimbali wanaporejea nchini mwako." Hali hii inathibitisha kuwa Syria sio tu ina matatizo ya kijamii na kisiasa, bali pia ni eneo hatari kwa refugees ambao wanahitaji hifadhi. Katika mazungumzo na wapandishi wa sheria, wanaharakati huo walisisitiza kwamba lazima kikundi cha kimataifa kiwe na msimamo thabiti dhidi ya deportation za watu ambao ni wahanga wa vita. Hali ya kisiasa nchini Lebanon inayoathiri hali ya bora ya wakimbizi ni uhalisia wa kusikitisha, ambapo nchi hiyo inakabiliwa na machafuko na kukosekana kwa usalama. Hali hii inawafanya wakimbizi wengi kuangalia njia mbadala, ikiwa ni pamoja na kujaribu kufika Kipro, nchi inayopatikana kwa urahisi.
Umoja wa Ulaya umekuwa na msimamo mgumu katika suala hili, ukijaribu kuhakikishia kwamba watuhumiwa hawapaswi kuwasilishwa kwa mawakala wa usalama wa Syria. Hata hivyo, taarifa zinaonyesha kuwa baadhi ya nchi wanachama za Umoja wa Ulaya, ikiwa ni pamoja na Kipro, zinaendelea na mchakato wa deportation, huku kilichoitwa “pushbacks” kikiendelea. Serikali ya Kipro imesema kuwa inakabiliana na wimbi la wahamiaji na hivyo inahitaji msaada ili kudhibiti hali hiyo. Kauli mbiu ya wanaharakati ni kwamba Syria si salama kwa ajili ya wakimbizi kurudi. Ripoti kutoka Ofisi ya Kamishna wa Haki za Binadamu wa Umoja wa Mataifa inaonyesha wazi kuwa hali nchini Syria hairuhusu wakimbizi kurejea kwa usalama.
Wanaweza kukabiliwa na misaada ya kibinadamu lakini kwa upande mwingine wanakabiliwa na hatari ya kukamatwa kidete au kuhamasishwa kujiunga na vikosi vya kijeshi vya serikali. Wanaharakati wanasisitiza kwamba kuna umuhimu wa haraka wa kufanya mazungumzo kuhusu ajenda hiyo, badala ya kuangalia tu kutafuta njia ya kuwapa wakimbizi hifadhi. "Kuhusu hatua inayofuata," Albarazi, mwanasheria aliyebobea katika haki za binadamu, anasema, "Ni muhimu kuangalia suala la uwajibikaji ndani ya Syria. Ikiwa tunataka watu warudi, lazima kuwe na mazingira salama na utawala bora wa kisheria." Mbali na ahadi za msaada nchini Lebanon, Umoja wa Ulaya pia unakabiliwa na ukosoaji kutoka kwa mashirika ya kimataifa ya haki za binadamu.
Human Rights Watch inapendekeza kwamba msaada wa kifedha unapaswa kuzingatia vigezo vya kuhakikishia haki za binadamu zinaheshimiwa. Hii ina maana kwamba nchi wanachama hazipaswi kusaidia majeshi au vyombo vya usalama ambavyo vinakiuka haki za binadamu. Kuendelea na mazungumzo kuhusu kurejea kwa wakimbizi sio tu kunaweza kuharibu juhudi za marekebisho ya kidiplomasia, bali pia kunaweza kuathiri kabisa haki za msingi za mashirika ya kiraia na wale wanaojitahidi kuhakikisha usalama wa wakimbizi. Wanaharakati wanatoa mwito wa kukomesha na kupunguza mizani ya ushirikiano na serikali ya Syria. Wanasema kuwa, kurejesha uhusiano na serikali iliyoko madarakani inaweza kuhalalisha vitendo vya ukiukaji wa haki za binadamu.
Tukirejea Nyuma, miongoni mwa wahamiaji wa Kysiria wenye matatizo ni wale waliotolewa maeneo mbalimbali ya Syria. Baadhi yao wamekuwa wakikimbia machafuko na wanake na watoto wao, wakijaribu kupata ulinzi katika nchi jirani. Ingawa Kipro inaonekana kuwa hifadhi ya karibu, hali mbaya ya kiuchumi na ukosefu wa ushirikiano katika mfumo wa mchakato wa hifadhi umewafanya wengi wa wahamiaji kuwa kwenye hali ngumu zaidi. Hali hii inabainisha umuhimu wa kuongeza juhudi za kimataifa katika kukabiliana na mkwamo huu. Mifumo ya kimataifa ya msaada inapaswa kuhamasishwa ili kusaidia katika kuongeza huduma na msaada wa kiutu kwa wahanga hao.
Wakati wakimbizi wanatafuta makazi, nchi zinapaswa kuanzisha mipango ambayo itasaidia kurudisha hali ya usalama, kuwa na lengo la kuwa na jamii iliyoshikamana. Mkataba wa Usalama wa Kibinadamu unapaswa kuwa ndio msingi wa kuboresha mazingira salama kwa wakimbizi kurudi nyumbani. Hali ya haki za binadamu nchini Syria inapaswa kuzingatiwa, na lazima kuwe na uwazi wa kisiasa ili kwamba mashirika ya kijamii yaweze kufanya kazi bila vizuizi. Watendaji wa kimataifa wanapaswa kuhakikisha kwamba wanasimamia mchakato mzima wa kurejea kwa wakimbizi ili kuhakikisha kwamba wanarudi nyumbani katika mazingira salama. Hitimisho ni kwamba jitihada za kutafuta suluhisho la tatizo la wahamiaji wa Kysiria zinahitaji umoja wa kimataifa, ushirikiano wa mashirika ya kiraia na nguvu kutoka serikali zenye mamlaka.
Hakuna mtu anayeweza kuonekana kuwa salama wakati wengine wakirudi nyumbani wakisubiri hatimu yao. Kwa hivyo, ni wakati wa kukomesha deportation za lazima na kuboresha hali ya wakimbizi kwa ajili ya kupata umakinifu wa kisiasa na kijamii.
