Katika karne ya 21, teknolojia na mitandao ya kijamii imeleta mabadiliko makubwa katika maisha yetu ya kila siku. Hata hivyo, pamoja na faida zake, kuna changamoto nyingi zinazohusiana na usalama wa taarifa. Moja ya masuala makubwa ni wizi wa taarifa na mashambulizi ya mtandao, kama vile udanganyifu wa ransomware. Habari za hivi karibuni zimeonyesha jinsi hospitali moja ya Los Angeles ililazimika kulipa kiasi cha dola 17,000 katika Bitcoin kwa wahalifu wa mtandao ili kurejesha udhibiti wa mifumo yake ya kikanuni ambayo ilikuwa imefungwa. Wakati ulimwengu unakabiliwa na janga la COVID-19, hospitali nyingi zimekuwa zikifanya kazi kwa bidii ili kutoa huduma bora kwa wagonjwa wao.
Katika hali hii, mashambulizi ya ransomware yanapokuja, yanakuwa na athari kubwa. Ransomware ni aina ya programu mbaya ambayo inachukua nywila ya mifumo ya tarakilishi ya shirika fulani, ikizuia wahusika kuweza kufikia taarifa zao hadi wanapolipa fidia fulani. Hospitali ya Los Angeles ilikumbwa na shambulio hili la ransomware mwanzoni mwa mwaka 2023. Katika tukio hili, wahalifu walitumia mbinu za uhalifu za mtandao kuingia kwenye mifumo ya hospitali, na baada ya kufanya hivyo, walifunga mifumo hiyo kwa kutumia programu ya ransomware. Ili kurejesha huduma zao na kuweza kuendelea kutoa huduma kwa wagonjwa, hospitali iliamua kulipa fidia hiyo ya Bitcoin.
Kaili ya kulipa fidia haikupokelewa kwa mikono miwili. Upande mmoja, kuna wale wanaoona kwamba kulipa fidia ni njia ya kujiokoa na shida kwa haraka, lakini kwa upande mwingine, kuna wasiwasi kwamba kulipa fidia kunatia moyo wahalifu waendelee na vitendo vyao vya uhalifu. Shirika la Marekani linalohusika na masuala ya uhalifu limekuwa likisisitiza kwamba ni muhimu kwa mashirika kutofanya malipo hayo, kwani yanazidisha tatizo kama hilo zaidi katika jamii. Vile vile, wahalifu wanapolipwa fidia, wanaweza kuendelea kufanya mashambulizi mengine kwa sababu wanajua kwamba watapata pesa. Ni mtego ambao hospitali nyingi na mashirika mengine wanakutana nao.
Ushahidi umeonyesha kwamba, mara nyingi, hata miongoni mwa wale wanaolipa fidia, huduma zao hazirejei kuwa salama kama ilivyokuwa awali. Wahalifu wanaweza kujiandaa tena na kuja kufanya mashambulizi mengine, na hivyo kuifanya hali kuwa ngumu zaidi kwa waathirika. Katika hali kama hii, kulipa fidia kunaweza kuwa na matatizo ya muda mrefu kwa hospitali. Walipolipa fidia hiyo, hospitali hiyo ilihitaji kuhakikisha kwamba mifumo yao inakuwa salama na kwamba mashambulizi kama haya hayatakomea siku za usoni. Ilibidi wafanye tathmini ya kina ya mifumo yao, kukarabati mifumo iliyoharibiwa, na kufunga ulinzi zaidi ili kulinda taarifa zao na kuhakikisha kuwa wanakuwa salama zaidi.
Mbali na gharama ya fidia, hospitali pia ilikabiliwa na gharama nyingine zisizo za moja kwa moja. Hizi ni pamoja na gharama za kuimarisha mifumo ya usalama, mafunzo kwa wafanyakazi kuhusu jinsi ya kujihami kutokana na mashambulizi ya mtandao, na hata kupoteza uaminifu wa hadhira. Kwa kuwa hospitali nyingi zinategemea huduma za intaneti na mifumo ya kielektroniki kutoa huduma, kuzekwa kwa taarifa za siri kunaweza kuwa na madhara makubwa kwa uhusiano wa hospitali na wateja wao. Mara nyingi, hospitali na mashirika mengine yanakumbana na changamoto za kifedha katika kuboresha mifumo yao ya usalama wa mtandao. Mifumo ya kisasa ya usalama ni ghali, na si kila shirika linaweza kumudu gharama hizo.
Hili linaweza kuwa tatizo kubwa hasa kwa hospitali za umma au zile zenye bajeti ndogo. Katika hali hii, ni muhimu kwa serikali na mashirika mengine kutoa msaada na rasilimali ili kusaidia hospitali kulinda mifumo yao na taarifa za wagonjwa wao. Isitoshe, kuna umuhimu wa kufundisha wananchi kuhusu jinsi ya kujihami na vitisho vya mtandao. Watu wengi hawajui ni njia zipi za kujikinga na mashambulizi ya ransomware na mbinu nyingine za kibunifu zinazotumiwa na wahalifu wa mtandao. Kuongeza ufahamu wa umma kuhusu masuala haya kutasaidia kupunguza uwezekano wa mashambulizi kama haya kuweza kufanyika.
Mashambulizi kama ya hospitali ya Los Angeles yanatufundisha pia kuhusu umuhimu wa kuwa na mipango ya dharura inayoeleweka. Kila shirika linapaswa kuwa na mkakati wa wazi wa jinsi ya kutekeleza hatua za haraka zinapofanyika mashambulizi ya mtandao. Hii itawawezesha kuwa na jibu ambalo litawasaidia kudhibiti madhara na kurejesha huduma zao haraka iwezekanavyo. Kwa ufupi, tukio la hospitali ya Los Angeles kujikuta kwenye mtego wa wahalifu wa mtandao ni kielelezo tosha cha jinsi usalama wa mtandao unavyokuwa jambo la juu kabisa katika jamii ya kisasa. Ingawa kulipa fidia ilisababisha kurejeshwa kwa huduma kwa haraka, madhara ya muda mrefu, gharama, na hatari zingine zinabakia kuwa changamoto kwa hospitali na mashirika mengine.
Wakati wa kutafakari juu ya jinsi gani tunavyoweza kujikinga na mashambulizi kama haya, ni wazi kwamba elimu, mtazamo thabiti wa usalama wa mtandao, na msaada kutoka kwa jamii ni muhimu ili kuhakikisha kwamba tunabaki salama katika ulimwengu wa kidijitali.
