Katika ulimwengu wa uwekezaji, chaguzi mbili maarufu ambazo wawekezaji wanakabiliwa nazo ni hisa (stocks) na ushirikisho wa fedha katika nyumba (REITs - Real Estate Investment Trusts). Kila moja ya aina hizi za uwekezaji ina faida na hasara zake, na ni muhimu kwa wawekezaji kufahamu tofauti zao kabla ya kufanya maamuzi ya kifedha. Kwa hivyo, je, data inasema nini kuhusu REITs na hisa? Katika makala hii, tutachunguza mambo muhimu na kutoa mwanga juu ya chaguo la uwekezaji. REITs, yaani ushirikisho wa fedha katika nyumba, ni taasisi za kifedha ambazo zinasimamia mali za kimwili za nyumba kama vile majengo ya ofisi, hoteli, na nyumba za kuishi. Hizi zinatoa fursa kwa wawekezaji kushiriki katika soko la mali isiyohamishika bila ya kununua mali moja kwa moja.
REITs zinawapa wawekezaji mapato ya kila mwezi kutokana na kodi zinazokusanywa kutoka kwa mali hizo. Kawaida, REITs zinatakiwa kushiriki angalau asilimia 90 ya mapato yao kama gawio kwa wanahisa. Kwa upande mwingine, hisa ni sehemu ya umiliki katika kampuni na zinawapa wawekezaji haki ya kushiriki katika faida na hasara za kampuni hiyo. Hisa zinaweza kuwa na ukuaji mkubwa wa thamani, lakini pia asilimia ya hatari kubwa, kwani thamani ya hisa inaweza kushuka kwa urahisi kutokana na sababu mbalimbali kama vile mabadiliko ya soko, utendaji wa kampuni, na hali ya uchumi. Takwimu zinaonyesha kwamba katika kipindi cha miongo kadhaa, utendaji wa REITs umekuwa mzuri sana.
Kwa mfano, ripoti nyingi zinaonyesha kuwa katika kipindi cha miaka 20 iliyopita, REITs zimekuwa na faida ya kurejea kwa uwekezaji (total return) inayofikia asilimia 10 hadi 12 kwa mwaka. Hii ni tofauti na hisa, ambazo katika kipindi hicho hicho zimeweza kutoa faida ya wastani ya asilimia 7 hadi 9. Hii inaonyesha kwamba REITs zinaweza kuwa chaguo bora kwa wawekezaji wanaotafuta mwelekeo wa muda mrefu na ambao wanataka mapato ya mara kwa mara. Faidakubwa za REITs zinajumuisha uwezekano wa kupata mapato ya kila mwezi na mji wa kuwekeza mali isiyohamishika bila ya kujihusisha na usimamizi wa moja kwa moja wa mali hizo. Wakati ambapo REITs hutoa faida imara za gawio, hisa nyingi hazitoi gawio au hutoa kiasi kidogo ambacho hakiwezi kusaidia katika kulinda mwekezaji kutokana na mabadiliko ya soko.
Wakati huu, REITs zinashikilia nafasi ya kipekee kama chaguo la uwekezaji linalotoa usalama na utabiri wa mapato. Hata hivyo, hakuna kitu kisichokuwa na kasoro. REITs zinaweza kukabiliwa na hatari kadhaa, pamoja na kuathiriwa na mabadiliko ya viwango vya riba. Wakati viwango vya riba vinapoongezeka, gharama za kukopa huongezeka, na hii inaweza kupunguza mapato ya REITs na hivyo kuathiri thamani ya hisa zao. Aidha, mabadiliko katika soko la mali, kama vile upungufu wa wahudumia wa mali, yanaweza pia kuathiri utendaji wa REITs.
Kwa upande mwingine, hisa zinaweza kutoa faida kubwa zaidi katika kipindi kifupi, hasa kama kampuni inafanya vizuri. Uwekezaji katika hisa unaweza kuwa na faida kubwa zaidi kwa sababu thamani ya hisa inaweza kuongezeka kwa kasi kubwa, kulingana na utendaji wa kampuni. Wakati kampuni inakua kwa kasi au inapotoa bidhaa mpya zinazovutia, thamani ya hisa inaweza kupanda haraka, kuvutia wawekezaji wengi. Mapato ya hisa hayanguvu kama yale ya REITs, lakini uwekezaji katika hisa unatoa fursa za kuwekeza katika sekta tofauti na kampuni tofauti. Hii inamaanisha kuwa wawekezaji wanaweza kuchagua kampuni zenye uwezo wa ukuaji wa mbele, hata hivyo, wawekezaji wanapaswa kuwa na uvumilivu wakati wa kushughulikia mitikisiko ya soko.
Katika utafiti wa Mtandao wa Motley Fool, wataalamu waligundua kuwa REITs zinawapa wawekezaji fursa nzuri ya kugawa mapato na usalama wa uwekezaji, huku hisa zikitoa fursa ya ukuaji wa haraka lakini zikiwa na hatari kubwa zaidi. Wakati wa kuchagua kati ya REITs na hisa, ni muhimu kuzingatia malengo yako ya uwekezaji, kiwango cha hatari unachoweza kubeba, na mahitaji yako ya mapato. Kwa wanaotafuta utulivu na mapato ya mara kwa mara, REITs inaweza kuwa chaguo bora. Lakini kwa wale wanaotafuta faida kubwa katika muda mfupi na wanaweza kubeba hatari zaidi, hisa zinaweza kuwa njia bora. Ni muhimu pia kuzingatia hali ya uchumi wa nchi na viwango vya riba, kwani haya yanaweza kuwaathiri katika kipindi cha muda mrefu.
Katika kuhitimisha, chaguo kati ya REITs na hisa linaweza kutegemea malengo binafsi ya mwekezaji na hali yake ya kifedha. Takwimu zinaonyesha kwamba REITs zinaweza kutoa faida nzuri, lakini ni muhimu pia kuelewa kwamba hisa zinaweza kuwa na fursa kubwa za ukuaji. Kwa hivyo, ni wajibu wa kila mwekezaji kufanya utafiti wa kina na kutathmini chaguzi zao kabla ya kuamua ni wapi watakapowekeza. Uwekezaji ni mchezo wa muda mrefu, na ni muhimu kufanya maamuzi sahihi kwa ajili ya ustawi wa kifedha wa mtu binafsi.
