Sibanye-Stillwater, kampuni maarufu ya madini inayofanya kazi katika sehemu za kusini-mashariki mwa Montana, inakabiliwa na changamoto kubwa kutokana na kupunguzwa kwa ajira, athari ambazo zinatarajiwa kuleta madhara makubwa si tu kwa wafanyakazi bali pia kwa jamii nzima. Kupunguza ajira kwa wafanyakazi wapatao 700 katika maeneo matatu ya mgodi wa kampuni hiyo kunatarajiwa kuathiri maisha ya watu wengi, na madhara hayo yanaonekana kuwa yasiyokadirika. Ili kuelewa kiwango cha athari hizo, ni muhimu kuangalia jinsi Sibanye-Stillwater ilivyokuwa nguzo ya kiuchumi katika eneo hilo. Katika mwaka wa 2021, kampuni hiyo ilikadiria kuwa na wafanyakazi 1,978 na ilikuwa ikilipa jumla ya dola milioni 300 kwa mishahara na manufaa. Takwimu hizo zilionyesha kuwa kampuni hiyo ilikuwa na ushawishi mkubwa katika uchumi wa Montana, huku ikichangia zaidi ya dola bilioni 6 katika ajili ya shughuli mbalimbali za kiuchumi.
Fedha hizi zilitiririka hadi kwenye jamii mbalimbali, kuanzia huduma za afya, biashara, na hata serikali za mitaa. Katika mwaka wa kilele cha shughuli za kampuni hiyo, eneo la Stillwater lililipia kodi za dola milioni 38, huku wafanyakazi wakichangia dola milioni 44 katika kodi za mapato. Utafiti ulionyesha kuwa karibu watu 11,300 nchini Montana walitegemea ajira ambazo zilibuniwa na kampuni hiyo. Lakini, mambo hayajabaki kuwa sawa. Kupungua kwa bei ya madini kama palladium na platinum kumefanya kampuni hiyo kupunguza uzalishaji.
Hali hii, pamoja na kuongezeka kwa gharama za uzalishaji, kumesababisha kampuni hiyo kutangaza kuwa inahitaji kupunguza wafanyakazi. Ingawa kiwango halisi cha kupunguzwa kwa ajira hakijaamuliwa, hadi sasa inakadiriwa kuwa karibu ajira 490 za muda zinatarajiwa kupunguzwa katika mgodi wa Stillwater na 76 katika mgodi wa East Boulder. Mkurugenzi wa kampuni hiyo, Kevin Robertson, anasema kuwa mabadiliko haya yanatokana na sokoni kujaa bidhaa za madini ambazo zimeingizwa Marekani kwa bei nafuu, hasa kutoka Russia. Kwa mfano, miaka miwili iliyopita, palladium ilikuwa inauzwa kwa dola 2,305 kwa shingo, lakini hivi karibuni bei imeanguka hadi chini ya dola 1,000. "Mwaka 2023, shughuli zetu za Montana zilipata hasara ya zaidi ya dola milioni 265 na bado tunatarajia hasara zaidi katika nusu ya kwanza ya mwaka wa 2024," alisema Robertson.
Hii ni hali inayoweza kuathiri zaidi maisha ya wafanyakazi na familia zao ambao wanategemea ajira hizo kwa maisha yao ya kila siku. Katika kaunti ya Sweet Grass, ambapo mgodi wa East Boulder unapatikana, asilimia 40 ya bajeti ya kaunti hiyo inategemea fedha zinazotokana na mgodi. Kutokana na kupungua kwa mapato haya, kaunti hiyo inaweza kukabiliwa na changamoto kubwa za kifedha ambazo zinaweza kukwamisha miradi ya maendeleo na huduma muhimu za serikali. Mwenyekiti wa kamisheni ya kaunti hiyo, James Moody, anasema "kuchukua theluthi moja ya fedha kutoka kwenye mfuko wako kunaweza kuathiri sana maisha yako." Na katika kaunti ya Stillwater, asilimia 30 ya bajeti hiyo pia inategemea mapato kutoka kwa mgodi, hali ambayo inatarajiwa kuathiri miradi mbalimbali na huduma.
Wafanyakazi wa mgodi, ambao wengi wao wana familia na huzalisha mapato ndani ya jamii zao, wanakabiliwa na changamoto kubwa. Kuna hofu ya kwamba baadhi yao wataondoka eneo hilo kutafuta ajira mahali pengine, hali ambayo itaongeza mzigo kwa familia zao na jamii kwa ujumla. Moody anabainisha kuwa "wengi wa madereva wa magari na wake zao wanafanya kazi katika shule, serikali za kaunti na huduma mbalimbali katika jamii," akionyesha jinsi maisha ya familia nyingi yanavyochoka kutokana na ukosefu wa ajira. Katika kipindi hiki, ambapo Msafara wa Likizo unakaribia, hasara hii itapelekea baadhi ya wafanyakazi kujiuliza maswali magumu kama vile "Nilipie kodi, ninunue zawadi za Krismasi, au ninunue chakula?" Ni wakati mgumu kwa jamii ambayo inategemea pakubwa shughuli za mgodi. Katika muktadha huu, serikali ya Montana imejibu mapema kwa kuanzisha sheria ambazo zinalenga kuzuia uagizaji wa madini kutoka Russia ili kusaidia kulinda ajira za ndani.
