Katika New Zealand, mabadiliko ya viwango vya riba yameanza kuonekana, na haya yanaweza kuwa na athari kubwa kwenye soko la nyumba. Kwa mara ya kwanza katika zaidi ya miaka minne, Benki Kuu ya New Zealand (RBNZ) ilifanya mabadiliko ya kupunguza kiwango rasmi cha riba na kuonyesha kuwa kuna uwezekano wa kupunguziwa tena. Huu ni mwanzo mpya ambao unahitaji kuangaziwa kwa makini, hasa katika sekta ya nyumba ambayo imekuwa ikikumbwa na changamoto nyingi za kiuchumi. Kuanzia mwaka 2022, viwango vya riba vimekuwa juu kwa kiwango cha kutisha, vikihitaji wamiliki wa nyumba kulipa deni kubwa na kusababisha ongezeko la madeni yasiyoweza kulipwa. Hata hivyo, hivi karibuni kumekuwepo na matumaini mapya kwa wapangaji, wanunuzi wa nyumba za kwanza, na wafanyabiashara wa mali isiyohamishika.
Katika ripoti za hivi karibuni, wataalamu wa uchumi wanakadiria kuwa soko la nyumba linaweza kuanza kupokea nguvu mpya, huku wakitoa makadirio kwamba bei za nyumba zinaweza kupanda kwa hadi asilimia 6 ndani ya mwaka mmoja. Wakati viwango vya riba vilipokuwa juu, soko la nyumba katika New Zealand lilikuwa na mwelekeo wa kushuka. Hii ilikuwa tofauti na hali ya soko la nyumba nchini Australia, ambapo bei zimekuwa zikiongezeka. Katika New Zealand, takwimu zinaonyesha kuwa bei za nyumba zimepungua kwa asilimia 19 kutoka kilele chao cha Novemba 2021, ingawa bado kuna matumaini kwamba mwelekeo huu unaweza kubadilika kutokana na kupungua kwa viwango vya riba. Wakati Benki Kuu ilipofanya mabadiliko ya kupunguza kiwango cha riba kwa asilimia 0.
25, wataalamu wa uchumi walionyesha kuwa hii ilikuwa hatua muhimu katika kubadilisha mtazamo wa wanunuzi. Sharon Zollner, mkuu wa uchumi wa benki ya ANZ, alieleza kuwa "mpito huu wa kiuchumi unamaanisha kuwa maswali ya jinsi viwango vya riba vitashuka ni muhimu zaidi kuliko je, vitapanda tena." Wakati hali hii inabadilika, biashara na hisia za walaji zimeanza kuboreshwa. Katika kuangazia zaidi kuhusu sokoni, takwimu zinaonyesha kwamba asilimia kubwa ya wauzaji wa nyumba ni wanunuzi wa nyumba za kwanza. Katika kipindi cha viwango vya juu vya riba, walengwa hawa walikuwa na matatizo ya kifedha kutokana na gharama kubwa za mikopo.
Hata hivyo, sasa wanaweza kufaidika na hali mpya na kufungua fursa mpya za ununuzi. Wataalamu wanakadiria kuwa wanunuzi wa nyumba za kwanza sasa wanachangia kwa kiasi kikubwa kwenye soko la nyumba, wakiwa na uwezo wa kununua mali bora kwa bei nafuu, kwa sababu ya kushuka kwa ushindani kwenye soko. Licha ya mabadiliko ya kiuchumi, bado kuna changamoto nyingi zinazokabili New Zealand. Kiwango cha madeni yasiyoweza kulipwa kimeongezeka kwa asilimia 12 ikilinganishwa na mwaka jana, jambo ambalo linaweza kuashiria kuwa wengi bado wanakabiliwa na matatizo ya kifedha. Hata hivyo, kutolewa kwa mikopo nafuu kunaweza kusaidia kuboresha hali hiyo.
Takwimu kutoka kwa Centrix zinaonyesha kuwa licha ya kuongezeka kwa madeni, kuna alama za kuboreka, huku watu wengi wakirudi kwenye mkondo wa kulipa madeni yao. Hali ya sasa imeonyesha dalili za matumaini katika soko la nyumba. Viwango vya masoko ya maauction katika mji mkuu wa Auckland vimeongezeka, na hii ni ishara kwamba wanunuzi wanaanza kujitokeza zaidi katika soko. Iwapo wanunuzi wataendelea kuimarika, wataalamu wanatarajia kwamba ongezeko hili litachochea ukuaji wa bei za nyumba. Hata hivyo, mwelekeo huu unategemea sana hali ya uchumi na ushawishi wa mabadiliko ya viwango vya riba.
Ili kuelewa kikamilifu mabadiliko haya, ni muhimu kutambua sababu kadhaa zinazochangia kuanguka au kupanda kwa bei za nyumba. Katika kipindi cha juu cha riba, gharama ya mikopo inakuwa juu, hali ambayo imesababisha watu wengi kuamua kutokunua nyumba au kujijenga. Kwa upande mwingine, wakati viwango vya riba vinaposhuka, waamuzi wa kiuchumi wanaweza kujihisi kuwa salama zaidi katika kufanya maamuzi ya kuvuka kwenye hatua inayofuata ya kumiliki nyumba. Wakati serikali na benki zikiendelea kuhamasisha mashirika ya kifedha kuunga mkono wanakijiji, matumaini yanaweza kuongezeka kwa kuvaa sura mpya ya ukuaji katika soko la nyumba. Wakati huo huo, kuna umuhimu wa kuzingatia usawa wa kifedha kati ya wanunuzi wa nyumba za kwanza na wawekezaji wa mali.
Ingawa wanunuzi wa nyumba za kwanza wanapata fursa bora, wawekezaji wanakabiliwa na changamoto nyingi, hususan wanapojaribu kupata faida katika mazingira ya kiuchumi ambayo bado hayawezekani kwa urahisi. Zollner anasisitiza kwamba ni muhimu mwanzo huu mpya usichukuliwe kama mfano ambao utazalisha faida moja kwa moja. "Maisha hayaonyeshi kuwa ni rahisi, lakini ongezeko la matumaini ndani ya sekta ya nyumba linaweza kuleta mabadiliko makubwa, hususan kwa watu wa chini wa kipato," alisema. Katika hali ya sasa, kuna umuhimu wa kufuatilia kwa karibu jinsi wanunuzi wanavyoweza kupambana na gharama za ujenzi na mfumuko wa bei. Hii inaweza kusaidia kuondoa vizuizi vyote vilivyokuwa vikifanya iwe ngumu kwa wamiliki wa nyumba wapya kuingia katika soko.
