Shirikisho la Ulaya (EU) limesisitiza umuhimu wa kutekelezwa kwa haki za binadamu nchini Azerbaijan, likitaka mji mkuu Baku kuacha kukamatwa kiholela kwa wanahabari na wanaharakati. Katika taarifa ya hivi karibuni, EU ilionyesha wasiwasi kuhusu hali ya haki za binadamu nchini humo, hasa kutokana na ongezeko la matukio ya kukamatwa kwa watu wanaofanya kazi katika sekta ya habari na utetezi wa haki za binadamu. Katika kikao kilichofanyika tarehe 11 Septemba 2024 mjini Strasbourg, EU ilijadili masuala muhimu yanayohusiana na haki za binadamu nchini Azerbaijan. Taarifa iliyotolewa na Mwakilishi wa EU ilisema kwamba umoja huo unashuhudia ongezeko la kukamatwa kwa wanahabari huru, watetezi wa haki za binadamu, na wawakilishi wa jamii ya kiraia nchini Azerbaijan tangu mwaka jana. "Tunatoa wito kwa mamlaka ya Azerbaijan kuhakikisha uwazi na mchakato wa haki, na pia kuhakikisha kuwa wale wote waliokamatwa wanapata huduma za kiafya na za kisheria kwa uhuru," ilisema sehemu ya taarifa hiyo.
Miongoni mwa matukio yaliyosikika zaidi ni kile cha Fazil Gasimov, ambaye amekuwa katika mgomo wa njaa kwa siku 136. Sasa anapatwa na maumivu makali ya moyo, hali inayotishia maisha yake. Kukamatwa kwake kunatokana na shughuli zake za kutetea haki za binadamu, hali ambayo imeilazimu EU kuchukua hatua zaidi katika kutafuta suluhu kwa matatizo haya. Azerbaijan, kama mwanachama wa Baraza la Ulaya, ina wajibu wa kuheshimu na kutekeleza haki za msingi kama ilivyokubaliwa katika mikataba ya kimataifa. Hata hivyo, uhusiano kati ya EU na Azerbaijan umeendelea kuwa mgumu zaidi, hasa kutokana na kukosekana kwa ushirikiano wa kutosha kutoka kwa mamlaka ya Baku na Tume ya Ulaya ya Kuandaa Mkataba wa Kulinda Haki za Binadamu.
EU imesisitiza kuendelea kwa mazungumzo na Azerbaijan juu ya maeneo muhimu ya ushirikiano, ikiwa ni pamoja na haki za binadamu na utawala wa sheria. Hata hivyo, mchakato huu umeathiriwa na hali ya kisiasa nchini Azerbaijan, ambapo serikali imeonekana kuwa na wasiwasi kuhusu mabadiliko na ushawishi wa kimataifa. Suala la haki za binadamu linaonekana kuwa gumu nchini Azerbaijan, likiungwa mkono na ripoti nyingi ambazo zinaonyesha ukandamizaji wa uhuru wa kujieleza. Wanahabari huru, hasa wale wanaoandika au kutoa maoni dhidi ya serikali, wamekuwa wakikabiliwa na vitisho, kutekwa na hata kufungwa kwa mashtaka yasiyo na msingi. Hali hii inaonekana kuzuia vyombo vya habari kuendesha kazi zao kwa uhuru, na hivyo kuathiri uelewa wa umma kuhusu masuala ya kisiasa na kijamii.
Katika kipindi cha miaka kadhaa iliyopita, kumekuwa na ongezeko la tatizo la uhuru wa habari na haki za kiraia katika nchi nyingi za Jumuiya ya Nchi Huru za Kihistoria za Kisovieti, na Azerbaijan sio tofauti. Wanaharakati wengi wameripotiwa kukumbana na unyanyasaji, kutengwa na jamii, na kukamatwa wanapojaribu kutoa mwanga juu ya matatizo ya kijamii na kisiasa. Kuimarisha hali ya haki za binadamu nchini Azerbaijan ni muhimu si tu kwa watu wa nchi hiyo bali pia kwa ushirikiano wa kimataifa. EU inatoa msaada kwa nchi zote zinazojaribu kuboresha hali ya haki za binadamu, lakini sababu za kifedha na kiuchumi zinapaswa pia kutiliwa maanani. Umuhimu wa ushirikiano wa kimataifa hauwezi kupuuziliwa mbali, na kuiacha jamii ya kimataifa kuwa kimya kutaleta madhara mabaya kwa watu wa Azerbaijan.
Kwa upande wa serikali ya Azerbaijan, hukumu zinazotolewa juu ya watu waliohusika na haki za binadamu na haki za kiraia zinapaswa kuwa sawa na za kidemokrasia. Serikali inapaswa kufanya kazi na mashirika yasiyo ya kiserikali yanayoshughulikia masuala haya ili kuboresha hali ya haki za binadamu na kuhakikisha kwamba kila mtu anaweza kuishi kwa uhuru bila hofu ya kukamatwa kwa sababu ya maoni yao au kazi zao. Taarifa kutoka EU imekuja wakati ambapo nchi nyingi zinaendelea kushinikiza marekebisho ya sheria za kubana uhuru na uhuru wa kujieleza. Wanaharakati wengi huangazia umuhimu wa kuwepo nafasi za kutoa maoni na kushiriki katika mchakato wa kisiasa bila hofu ya ukandamizaji. Huu ni wakati wa kujenga mazingira ambapo kila mmoja anaweza kutoa maoni yake bila hofu ya madhara.
Wakati huu, ni muhimu kwa wanaharakati wa ndani na kimataifa kuendelea kushinikiza kwa ajili ya haki za binadamu nchini Azerbaijan. Umuhimu wa kupambana na ukandamizaji wa mawazo, haki za kiraia na uhuru wa habari ni jambo ambalo halipaswi kupuuziliwa mbali. EU inasisitiza dhamira yake ya kuendelea kushirikiana na Azerbaijan katika masuala haya, ikiwa ni pamoja na kusaidia kukuza mazingira ya kisasa ya kisiasa na kiuchumi ambapo haki za binadamu zinaweza kulindwa na kuendelezwa. Kwa hakika, uhusiano kati ya EU na Azerbaijan unahitaji kuimarishwa kwa msingi wa kuheshimu haki za binadamu. Hatua za kufanya mazungumzo na serikali ya Baku, pamoja na kuzingatia wajibu wa nchi katika kuzingatia kanuni za kimataifa, ni muhimu kwa kuweza kuleta mabadiliko chanya nchini humo.
Wakati ambapo EU inasisitiza itikadi yake ya haki za binadamu, hatua hizi zinapaswa kuwa nzito ili kuwasaidia wale wanaokabiliwa na ukandamizaji. Kwa kumalizia, hatua hiyo ya EU sio tu inadhihirisha umuhimu wa haki za binadamu bali pia ni wito wa dhati kwa Serikali ya Azerbaijan kutambua jukumu lake katika kulinda haki za wananchi wake. Ni wakati wa Baku kuweka kando vitendo vya kukandamiza na badala yake kuimarisha uwazi, ukweli, na uwajibikaji katika utawala wake. Hii itawawezesha raia kuwa na imani na serikali yao, na hivyo kuimarisha demokrasia na utulivu nchini Azerbaijan.
